Mae ymchwiliad SAYH yn canfod bod defnydd Heddlu De Cymru o ataliaeth yn gymesur cyn marwolaeth dyn

Mae ymchwiliad gan Swyddfa Annibynnol Ymddygiad yr Heddlu (SAYH) wedi canfod bod ataliad a ddefnyddiwyd gan swyddogion Heddlu De Cymru ar Leighton Jones, cyn iddo farw yn anffodus, yn rhesymol.

Yn dilyn cwest tridiau yn Llys y Crwner Pontypridd, mae rheithgor heddiw, ddydd Mercher, wedi dychwelyd canlyniad naratif. Gwenwyndra cocên oedd achos marwolaeth Mr Jones.

Dechreuon ni ymchwiliad ym mis Mehefin 2021 ar ôl i ni dderbyn atgyfeiriad gorfodol gan Heddlu De Cymru. Gwnaethom edrych ar gyswllt yr heddlu â Mr Jones cyn ei farwolaeth, a oedd unrhyw rym a ddefnyddiwyd gan y swyddogion yn rhesymol, yn gyfiawn ac yn gymesur o dan yr amgylchiadau, ac a oedd unrhyw arwydd y gallai’r heddlu fod wedi achosi neu gyfrannu at farwolaeth Mr Jones. Mae cyhoeddi ein canfyddiadau o'r ymchwiliad wedi aros am ddiwedd y cwest.

Gwnaethom archwilio rhyngweithio’r heddlu â Mr Jones ar 19 Mehefin 2021, ar ôl i swyddogion ymateb i ddigwyddiad yn ardal Pentwyn, Caerdydd. Daeth yr heddlu o hyd i Mr Jones ar ymyl glaswelltog, oedd i'w weld yn feddw. Oherwydd ei ymddygiad, ataliodd swyddogion ef trwy osod gefynnau â'r bwriad o ddychwelyd Mr Jones i'w gyfeiriad cartref cyfagos. Ni chafodd Mr Jones ei arestio yn ystod y digwyddiad. Cyfaddefodd iddo gymryd cocên a chanabis a mynd yn sâl, gan arwain swyddogion i alw am ambiwlans. Er gwaethaf cymorth meddygol, bu farw Mr Jones yn y fan a'r lle. Roedd canlyniadau tocsicoleg yn dangos crynodiad uchel o gocên yng ngwaed Mr Jones. 

Dywedodd Cyfarwyddwr SAYH Cymru, David Ford: “Mae fy meddyliau a’m cydymdeimlad yn mynd at deulu Mr Jones, a phawb yr effeithiwyd arnynt gan ei farwolaeth. Ein rôl ni oedd archwilio’r holl amgylchiadau yn ymwneud â marwolaeth Mr Jones gan gynnwys gweithredoedd y swyddogion heddlu dan sylw, gyda’r cwest yn penderfynu sut y bu farw Mr Jones. 

“Ar ôl adolygu’r dystiolaeth yn ofalus, rydym yn cydnabod bod swyddogion yn wynebu sefyllfa heriol ac yn ceisio cynorthwyo Mr Jones a’i gadw’n ddiogel nes i barafeddygon gyrraedd. Roedd yn ymddwyn yn afreolaidd mewn man cyhoeddus a dywedodd wrth swyddogion ei fod wedi anafu ei goes. I ddechrau gosododd swyddogion gefynnau i atal Mr Jones oherwydd y risg y gallai frifo ei hun, neu achosi niwed i aelod o'r cyhoedd. Cafodd Mr Jones ei roi yn yr ystum adfer gan swyddogion, a chafodd ei anadlu ei fonitro nes i ambiwlans gyrraedd. 

“Ar ôl cwblhau ein hymchwiliad ym mis Mehefin 2022, canfuom fod gweithredoedd y swyddogion yn rhesymol a chymesur. Ni welsom unrhyw arwydd fod yr ataliaeth a ddefnyddiwyd gan yr heddlu wedi cyfrannu at farwolaeth Mr Jones. Fe wnaethom ddarparu manylion ein canfyddiadau i’w deulu a chyflwyno ein hadroddiad i’r crwner i gynorthwyo gyda’r cwest.”

Yn ystod ein hymchwiliad, fe wnaethom gynnal ymholiadau o dŷ i dŷ gyda nifer o dystion yn rhoi datganiadau. Cawsom gyfrifon tystion eraill gan swyddogion yr heddlu a staff yr heddlu. Buom yn dadansoddi lluniau teledu cylch cyfyng, fideos a wisgwyd ar y corff gan swyddogion a ffonau symudol gan aelodau’r cyhoedd, ynghyd â throsglwyddiadau radio a theleffon ac adroddiad arbenigwr defnyddio grym.