Sut i herio ein penderfyniadau

Mae adolygiad barnwrol yn herio penderfyniadau a gweithredoedd corff cyhoeddus ar y sail nad yw wedi gweithredu'n gyfreithlon mewn gwneud y penderfyniad hwnnw.

Nid yw adolygiad barnwrol yn apêl ac ni ddylai gael ei ddefnyddio os ydych yn anghytuno â phenderfyniad corff cyhoeddus. Mae'n broses gyfreithiol ffurfiol lle gall barnwr archwilio'r penderfyniad sy'n cael ei herio ac ystyried os yw'r gyfraith wedi cael ei ddilyn yn gywir gan y corff cyhoeddus wrth wneud y penderfyniad hwnnw.

Yn y mwyafrif helaeth o amgylchiadau, ni all barnwr newid y penderfyniad mae'r corff cyhoeddus wedi'i wneud. Fodd bynnag, os ydynt yn canfod nad yw'r corff cyhoeddus wedi gweithredu'n gyfreithlon wrth wneud ei benderfyniad, mae sawl cam posibl nesaf posibl.

Er enghraifft, gallai'r llys ddosbarthu gorchymyn sy'n gwyrdroi neu'n dad-wneud y penderfyniad sy'n cael ei herio fel nad oes ganddo effaith gyfreithiol, neu orchymyn sy'n atal corff cyhoeddus rhag cymryd penderfyniad anghyfreithlon neu weithred nad yw wedi'i gymryd eto.

Ar ôl i chi gysylltu â ni, os ydych dal yn anhapus â’r penderfyniad rydym wedi'i wneud, gallwch ymgeisio i lys am adolygiad barnwrol. Sylwch y gall y broses hon gostio arian i chi (e.e ffïoedd llys a chyfreithiol) ac nid oes gwarant o lwyddiant.

Dylai ceisiadau am adolygiad barnwrol gael eu gwneud ar unwaith, ac yn sicr o fewn tri mis o'r penderfyniad yn cael ei herio. Rydym yn argymell eich bod yn ceisio cyngor cyfreithiol annibynnol os ydych yn ystyried y camau gweithredu hyn.

ae rhagor o wybodaeth am adolygiadau barnwrol i'w canfod yn:

Barnwriaeth Llysoedd a Thribiwnlysoedd neu Brosiect Cyfraith Gyhoeddus

Ar ddiwedd ymchwiliad SAYH rydym yn cynhyrchu adroddiad sy'n nodi'r hyn a ddigwyddodd, pa dystiolaeth y daeth ein hymchwilwyr o hyd iddi a'n dadansoddiad o'r dystiolaeth. Rydym hefyd yn gwneud penderfyniadau am: 
 

• a ddylai'r swyddogion heddlu/staff dan sylw wynebu unrhyw gamau disgyblu neu gamau i wella eu perfformiad    
• a ddylid cyfeirio materion at Wasanaeth Erlyn y Goron (CPS) mewn rhai amgylchiadau.  Mae'r CPS yn gyfrifol am benderfynu os dylai unrhyw un gael ei gyhuddo o gamwedd troseddol
   

Mae cynllun Hawl y Dioddefwr i Adolygiad (VRR) yn gymwys i'r rhan fwyaf o'n hymchwiliadau annibynnol a rheoledig/wedi'u cyfarwyddo lle rydym wedi cynnal ymchwiliad troseddol.

Mae'n rhoi'r hawl i ddioddefwyr ofyn am adolygiad os ydym wedi penderfynu peidio ag atgyfeirio ymchwiliad troseddol i'r CPS am benderfyniad cyhuddo. Mae'r cynllun yn gymwys i benderfyniadau am atgyfeiriadau CPS a wnaed ar neu cyn 1 Rhagfyr 2020.

• Rydym yn dosbarthu rhywun fel dioddefwr lle mae'n:
  honni eu bod wedi dioddef niwed, gan gynnwys niwed corfforol, meddyliol neu emosiynol neu golled economaidd, a gafodd ei achosi'n uniongyrchol gan gamwedd troseddol, neu
• wedi cael honiad wedi'i wneud ar eu rhan, neu
• cysylltwyd ag ef/hi fel dioddefwr yng nghwrs ymchwiliad SAYH

Gall dioddefwr hefyd fod yn berthynas agos i unigolyn a fu farw yn ystod cysylltiad â'r heddlu, lle honnir bod ei farwolaeth/marwolaeth wedi cael ei achosi'n uniongyrchol gan gamwedd troseddol. Mae 'perthynas agos' yn cyfeirio at briod, partner, brodyr/chwiorydd neu unrhyw ddibynyddion i'r dioddefwr. Mewn amgylchiadau penodol gellir ystyried aelodau eraill o'r teulu, gan gynnwys gwarcheidwaid a gofalwyr.

Gellir derbyn ceisiadau am gyfweliad gan rywun sy'n gweithredu ar ran dioddefwr mewn amgylchiadau penodol. Bydd hyn yn cael ei ystyried fesul achos, a gall fod angen i ni gael awdurdodaeth ysgrifenedig y dioddefwr

Os ydych yn ddioddefwr ac mae'r cynllun VRR yn gymwys i chi, byddwn yn eich hysbysu am eich hawl i ofyn am adolygiad pan ddywedwn wrthych am ein penderfyniad amodol i beidio â gwneud atgyfeiriad i'r CPS. 

Dylai ceisiadau o dan y cynnlun VRR gael eu gwneud fel arfer o fewn 28 diwrnod o ddyddiad y llythyr sy'n eich hysbysu am y penderfyniad uchod. 
 

Fodd bynnag, mae gan rai troseddau derfyn amser statudol, mae hyn yn golygu fod rhaid cyhuddo unigolyn o fewn chwe mis o gyflawni'r drosedd honedig. Os yw terfyn amser cyhuddo yn gymwys, gallwn ofyn i gais VRR gael ei gyflwyno'n gyflymach. Byddwn yn rhoi gwybod i chi os dyma'r achos.

Os yw'r cais yn cael ei wneud ar ôl y terfyn amser penodedig, byddwn yn gofyn pam mae eich cais yn hwyr. Os oes amgylchiadau eithriadol am yr oedi, gallwn ei ystyried o hyd.

Pan ofynnir am VRR, bydd ‘adolygydd’ yn cael ei ddynodi. Ni fydd yr adolygydd wedi cael rôl gwneud penderfyniad yn yr ymchwiliad. Lle bynnag ei fod yn bosibl, ni fydd yr adolygydd:

• wedi'i leoli yn y swyddfa lle cafodd yr ymchwiliad ei gynnal
• wedi'i leoli yn yr un swyddfa â'r unigolyn a  wnaeth y penderfyniad amodol i beidio a gwneud atgyfeiriad i'r CPS

Bydd yr adolygydd wedi ystyried adroddiad yr ymchwiliad a chael mynediad at y dystiolaeth a gasglwyd yn ystod yr ymchwiliad. Bydd hefyd yn ystyried pam y teimlwch y dylai atgyfeiriad i'r CPS gael ei wneud, ar yr amod eich bod yn cyflwyno'ch barn cyn y terfyn amser perthnasol.

Bydd yr adolygydd yn anelu at gyflawni'r adolygiad mor gyflym â phosibl ac o fewn 28 diwrnod. Bydd y ffram amser hwn yn fyrrach lle mae gan y troseddau dan sylw derfyn amser ar gyfer cyhuddo.

Os yw'r adolygydd yn penderfynu y dylai'r penderfyniad amodol i beidio ag atgyfeirio sefyll, yna bydd y penderfyniad amodol hwnnw'n cael ei gadarnhau. Fel arall, bydd yn cael ei ddisodli gan benderfyniad newydd am os dylid gwneud atgyfeiriad i'r CPS.

Byddwn yn eich hysbysu am y canlyniad i'r broses VRR. Ni fyddwch yn gallu gofyn am adolygiad arall cyn gynted â'n bod wedi rhoi gwybod i chi am ganlyniad y VRR.

Darllenwch ein polisi Hawl Dioddefwr i Adolygiad a dysgwch ragor am ein cynllun Hawl Dioddefwr i Adolygiad.

Darllenwch ein hymateb i ymgynghoriad 2020 ar gynllun hawl dioddefwyr i adolygiad.

O Chwefror 2020, mae gan y SAYH y pŵer i ofyn am ail ymchwiliad.

Gallwn ddefnyddio'r pŵer hwn o'r adeg y cafodd adroddiad ar ymchwiliad a gyfarwyddwyd neu annibynnol o gŵyn, mater ymddygiad cofnodadwy neu farwolaeth neu fater anaf difrifol wedi cael ei gwblhau a'i anfon at wneuthurwr penderfyniadau SAYH iddo/iddi wneud penderfyniadau diwedd ymchwiliad.

Mae mater ymddygiad yn unrhyw fater sydd ddim ac yn flaenorol sydd ddim wedi bod yn destun cwyn, lle mae awgrym y gall unigolyn sy'n gwasanaethu gyda'r heddlu fod wedi cyflawni camwedd troseddol neu wedi ymddwyn mewn modd a fyddai'n cyfiawnhau achos disgyblaethol.

Mae'r penderfyniadau a wneir ar ddiwedd ymchwiliad yn cynnwys penderfyniadau am atgyfeiriad i'r CPS, os dylai unrhyw swyddogion/staff wynebu achos disgyblaethol, ac ati. Nid yw'r pŵer hwn yn gallu cael ei ddefnyddio i ailymchwilio i ymchwiliad lleol neu reoledig.

Rydym yn defnyddio'r pŵer hwn yn unig lle rydym yn fodlon fod rhesymau diwrthdro am wneud hynny. I ganfod rhesymau diwrthdro, mae'n rhaid i ni fod yn fodlon fod:

• yr ymchwiliad gwreiddiol yn ddiffygiol mewn ffordd a gafodd effaith faterol ar benderfyniadau dilynol ar ddisgyblaeth, perfformiad a/neu atgyfeiriad i'r CPS; a/neu
• bod gwybodaeth arwyddocaol newydd sy'n gofyn am ragor o ymchwiliad a phosibilrwydd gwirioneddol y byddai'r wybodaeth newydd, pe byddai wedi bod ar gael, wedi arwain yn gyfan gwbl neu'n rhannol at benderfyniadau gwahanol ar ddisgyblaeth, perfformiad a/neu atgyfeiriad i'r CPS; ac mae'n angenrheidiol i ofyn am ail ymchwiliad er budd y cyhoedd

Lle mae awgrym y gall ail ymchwiliad fod yn angenrheidiol, byddwn yn cyflawni asesiad terfynol o'r wybodaeth sydd ar gael eisoes i ni.

Mae'r rhestr isod yn disgrifio'r amgylchiadau a all sbarduno asesiad cychwynnol.  Nid yw'r rhestr hon yn gynhwysfawr nac yn rhagnodol. Gallwn hefyd benderfynu cyflawni asesiad cychwynnol ar unrhyw adeg.

• gwybodaeth newydd, sy'n ymddangos i fod yn berthnasol neu'n arwyddocaol
• cynrychiolaethau gan drydydd parti
• casgliadau gwahanol ar y dystiolaeth a gyrhaeddir gan lys neu dribiwnlys (e.e. cwest) sy'n dangos diffyg materol yn yr ymchwiliad gwreiddiol

Yn dilyn yr asesiad cychwynnol hwn, byddwn yn penderfynu os yw adolygiad yn angenrheidiol. Bydd adolygiad yn angenrheidiol lle mae gennym reswm i gredu bod yr ymchwiliad gwreiddiol yn faterol ddiffygiol, a/neu mae gwybodaeth newydd arwyddocaol sy'n gofyn am ymchwiliad ychwanegol.

Ni fydd yr adolygiad yn cynnwys nac yn gyfystyr ag unrhyw ymchwiliad ychwanegol. Bydd yr adolygydd, a fydd yn ddigon annibynnol o'r ymchwiliad gwreiddiol, yn ystyried os yw ail ymchwiliad yn ofynnol. Bydd y penderfyniad hwn yn seiliedig ar archwiliad o'r ymchwiliad gwreiddiol ac ystyriaeth o unrhyw ddiffygion materol honedig neu wybodaeth newydd.

Ar ôl yr adolygiad byddwn yn gwneud penderfyniad terfynol am os dylid ailymchwilio. Bydd hyn yn seiliedig ar os oes rhesymau diwrthdro dros wneud hynny.

Os penderfynir bod angen ail ymchwiliad , byddwn wedyn yn penderfynu os bydd yn ymchwiliad annibynnol neu wedi'i gyfeirio.

Os oes gennych wybodaeth a allai gael ei ystyried i fod yn rhesymau diwrthdro i ailymchwilio ymchwiliad wedi'i gyfeirio neu annibynnol, dylech ysgrifennu at yr unigolyn sy'n gyfrifol am yr achos.

Mae'n rhaid i unrhyw gynrychiolaethau ysgrifenedig wneud mwy nac anghytuno â chanfyddiadau gwreiddiol yr ymchwiliad yn unig. Mae'n rhaid i chi amlygu diffygion materol posibl neu dystiolaeth newydd arwyddocaol. Bydd hyn wedyn yn cael ei asesu megis uchod a'i drosglwyddo am adolygiad, os yn briodol.

Byddwn yn rhoi gwybod i chi am ganlyniad ein hasesiad ac yn esbonio'r penderfyniad am os dylid ymchwilio neu beidio.

Os ydych yn anghytuno â'r ffordd rydym wedi ymdrin â'ch cais Rhyddid Gwybodaeth (FOI), gallwch ofyn am adolygiad mewnol o'r penderfyniad i'r swyddog apeliadau FOI. Mae'n rhaid i chi wneud hyn o fewn 40 diwrnod gwaith o dderbyn ein hysbysiad o benderfyniad i chi. Rydym yn anelu at ymateb i gais am adolygiad mewnol o fewn 20 diwrnod gwaith.

Ysgrifennwch at:

Swyddog Diogelu Data
Swyddfa Annibynnol Ymddygiad yr Heddlut
10 South Colonnade
Canary Wharf
London
E14 4PU
Y Deyrnas Unedig
 

Mae gennych hawl i gwyno i Swyddfa'r Comisiynydd Gwybodaeth os nad ydych yn fodlon â chanlyniad eich adolygiad mewnol.