Sylwadau Cyfarwyddwr Cyffredinol Dros Dro yr IOPC ar adroddiad ystadegau marwolaethau blynyddol 2022/23

Heddiw, cyhoeddodd Swyddfa Annibynnol Ymddygiad yr Heddlu (IOPC) ei hadroddiad blynyddol ‘Marwolaethau yn ystod neu ar ôl cyswllt â’r heddlu’ ar gyfer 2022/23.

Wedi'u cyhoeddi ar gyfer yr 19eg blwyddyn, mae'r ystadegau'n darparu cofnod swyddogol sy'n nodi nifer y marwolaethau o'r fath, o dan ba amgylchiadau y maent yn digwydd, ac unrhyw ffactorau sylfaenol. Gall ffigyrau ar draws y gwahanol gategorïau amrywio bob blwyddyn, ac mae angen trin unrhyw gasgliadau am dueddiadau yn ofalus.

Wrth wneud sylwadau ar ffigyrau eleni, dywedodd Cyfarwyddwr Cyffredinol Dros Dro yr IOPC, Tom Whiting:

“Yn anffodus, rydym wedi gweld cynnydd sylweddol eleni yn nifer y marwolaethau yn neu ar ôl dalfa’r heddlu, hyd at 23 o 11, a’r ffigwr uchaf a gofnodwyd ers pum mlynedd. Er bod ffigwr y llynedd yn arbennig o isel, mae’r ffaith ein bod wedi gweld gwrthdro sydyn yn peri pryder ac yn codi heriau sy’n ymestyn ymhell y tu hwnt i blismona.

“Roedd pob un heblaw dwy o’r 23 marwolaeth yn cynnwys cysylltiadau â chyffuriau a/neu alcohol ac roedd gan dros hanner y rhai a fu farw bryderon iechyd meddwl. Bydd amgylchiadau pob marwolaeth yn amrywio ac angen ymchwiliad i ddeall yr achosion manwl. Ond mae'r gwendidau hyn yn ffactorau cyson, cyffredin flwyddyn ar ôl blwyddyn. Pan fydd pobl sy'n agored i niwed sydd angen gofal arbenigol yn dioddef argyfwng, yn llawer rhy aml o achosion nid yw eu hanghenion yn cael eu diwallu gan wasanaethau eraill, ac maent yn dod i mewn i gysylltiad â gwasanaeth heddlu nad yw wedi’i gynllunio na’i gyfarparu i ddarparu ar eu cyfer.

“Mae’n nodedig, mewn sawl un o’r marwolaethau, bod swyddogion heddlu wedi rhoi sylw i bobl sydd yng nghanol cyfnod meddygol, ac mewn rhai achosion yn eu hatal, wrth aros am ambiwlans. Er nad yw defnyddio grym o reidrwydd wedi cyfrannu at y marwolaethau, rydym yn gwybod bod ataliaeth yn peri risg. Ni ellir ddisgwyl i swyddogion heddlu ddangos yr arbenigedd meddygol sydd ei angen i ofalu am unigolyn mewn amgylchiadau o'r fath.

“Mae ein hymchwiliadau annibynnol yn archwilio gweithredoedd yr heddlu ac yn rhan bwysig o sicrhau bod atebolrwydd pan fydd ymddygiad y gwasanaeth neu unigolyn yn disgyn islaw’r safonau rydym yn eu disgwyl. Rydym hefyd yn chwarae ein rhan drwy atgyfnerthu a gwreiddio dysgu o’n hymchwiliadau i arferion plismona fel bod swyddogion mor barod â phosibl ar gyfer yr amgylchiadau anodd y maent yn eu hwynebu. Bydd ein cylchgrawn Learning the Lessons fis nesaf yn canolbwyntio ar ddiogelwch yn nalfa’r heddlu.

“Nid fi yw’r unig un sy’n galw eto am weithredu ar y cyd ar draws asiantaethau i helpu i atal y marwolaethau hyn lle bynnag y bod modd. Mae'n amlwg bod gorddibyniaeth ar wasanaeth yr heddlu fel ymatebwyr cyntaf wrth ymdrin â phobl sy'n agored i niwed mewn argyfwng. Mae penaethiaid heddlu wedi mynegi pryder dealladwy am y galw trwm sydd ar eu hadnoddau wrth ddelio â digwyddiadau iechyd meddwl. Rydym yn croesawu unrhyw fenter sy’n sicrhau bod pobl mewn trallod yn cael y gwasanaeth mwyaf priodol gan yr asiantaeth fwyaf priodol. Yn y cyd-destun hwnnw, byddwn yn monitro datblygiad y cynllun Gofal Cywir, Person Cywir wrth iddo gael ei gyflwyno ar draws heddluoedd. Byddwn yn annog arweinwyr yr heddlu a’r rhai mewn systemau iechyd a chyfiawnder i gydweithio’n agos i wella trefniadau ar gyfer gofal iechyd rheng flaen a chymorth iechyd meddwl.

“Ar gyfer pob un o’r marwolaethau sy’n cael eu hadrodd yma bydd teulu mewn profedigaeth yn delio â marwolaeth eu hanwylyd a hoffwn unwaith eto fynegi fy nghydymdeimlad i bawb yr effeithiwyd arnynt gan y digwyddiadau hyn.”

Mae adroddiad ‘Marwolaethau yn ystod neu'n dilyn cyswllt heddlu: Ystadegau ar gyfer Lloegr a Chymru 2022/23’ ar gael yma.