Mae’r IOPC yn cyhoeddi ffigurau ar farwolaethau yn ystod neu ar ôl cyswllt â’r heddlu ar gyfer 2021/22

Heddiw, cyhoeddodd y Swyddfa Annibynnol Ymddygiad yr Heddlu (IOPC) ei hadroddiad blynyddol ar farwolaethau yn ystod neu ar ôl cyswllt â'r heddlu yn 2021/22.

Wedi'u cyhoeddi ar gyfer yr 18fed blwyddyn, mae'r ystadegau'n darparu cofnod swyddogol sy'n nodi nifer y marwolaethau o'r fath, o dan ba amgylchiadau y maent yn digwydd, ac unrhyw ffactorau sylfaenol. Gall ffigurau ar draws y gwahanol gategorïau amrywio bob blwyddyn, ac mae angen trin unrhyw gasgliadau am dueddiadau yn ofalus.

Mae’r adroddiad yn dangos:

• Roedd 11 o farwolaethau yn nalfa’r heddlu neu’n dilyn hynny, gostyngiad o wyth ers 2020/21, a’r ffigur isaf ar y cyd ers i’r ystadegau hyn ddechrau yn 2004/05.
  • Roedd pump o bobl yn sâl neu nodwyd eu bod yn sâl mewn cell heddlu, ac aethpwyd â dau ohonynt i’r ysbyty lle buont farw ar ôl cyrraedd, neu rywbryd yn ddiweddarach, a bu farw tri o bobl mewn ystafell ddalfa.
  • Cafodd dau berson eu cymryd yn sâl yn y fan a'r lle y cafodd eu harestio. Cafodd un person ei gludo i’r ysbyty, lle bu farw’n ddiweddarach. Bu farw’r person arall yn y fan a’r lle.
  • Cafodd dau berson eu cymryd yn sâl mewn cerbyd heddlu, ac fe gafodd y ddau eu cludo i’r ysbyty lle buon nhw farw.
  • Bu farw dau berson ar ôl cael eu rhyddhau o ddalfa’r heddlu.
• Bu dau achos o saethu angheuol gan yr heddlu, o gymharu ag un y flwyddyn flaenorol.
• Eleni bu 39 o farwolaethau o 32 o ddigwyddiadau traffig ffyrdd (RTIs) yn ymwneud â'r heddlu. Mae hyn yn cynrychioli cynnydd o 14 marwolaeth o gymharu â 2020/21, a dyma'r ffigur uchaf a gofnodwyd ers 2018/19. O'r 39 o farwolaethau, cododd 33 o farwolaethau o 26 o ddigwyddiadau'n ymwneud â erlid yr heddlu. Roedd yna tri marwolaeth yn gysylltiedig â digwyddiadau ac ymatebion brys.
• Roedd 56 hunanladdiad ymddangosiadol yn dilyn bod yn nalfa’r heddlu, cynnydd o un ers y flwyddyn flaenorol.
• Bu’r IOPC hefyd yn ymchwilio i 109 o farwolaethau eraill yn dilyn cyswllt â’r heddlu mewn ystod eang o amgylchiadau, cynnydd o 14 ar y flwyddyn flaenorol. Mae marwolaethau dim ond yn cael eu cynnwys yn y categori hwn pan fydd yr IOPC wedi cynnal ymchwiliad annibynnol.

Roedd pryderon iechyd meddwl a chysylltiadau â chyffuriau neu alcohol unwaith eto yn ffactorau cyffredin ymhlith llawer o’r rhai a fu farw:

• roedd gan chwech o’r 11 o bobl a fu farw yn neu ar ôl dalfa’r heddlu bryderon iechyd meddwl, ac roedd gan naw gysylltiad â chyffuriau a/neu alcohol,
• adroddwyd bod bron hanner (54) o'r rhai a fu farw yn dilyn cyswllt arall â'r heddlu yn feddw ar gyffuriau a/neu alcohol ar adeg y digwyddiad, neu ei fod yn nodwedd amlwg yn eu ffordd o fyw. Adroddwyd bod gan chwe deg y cant (66) bryderon iechyd meddwl.

O ran marwolaethau traffig ffyrdd:

• o'r 33 o farwolaethau cysylltiedig âg erlid, roedd 25 yn yrrwr neu'n deithiwr yn y cerbyd a ddilynwyd ac roedd tri o bobl yn gerddwyr a gafodd eu taro gan y cerbyd a ddilynwyd neu gerbyd a ddrwgdybir. Oedran cyfartalog y rhai a fu farw naill ai fel gyrrwr neu deithiwr mewn cerbyd erlid neu gerbyd yn ffoi oedd 27.
• eleni, arweiniodd pump o'r 26 digwyddiad oedd yn ymwneud âg erlid at 12 o farwolaethau.

Atal a defnyddio grym:

• Roedd pedwar o’r 11 o bobl a fu farw yn neu ar ôl dalfa’r heddlu wedi cael eu hatal gan yr heddlu (3) neu eraill (1) cyn eu marwolaethau. Roedd saith, o'r 109 o farwolaethau eraill yn dilyn cyswllt yr ymchwiliwyd iddo, oedd yn ymwneud ag ataliaeth neu ddefnydd arall o rym gan yr heddlu. Roedd un o'r saith yn ymwneud ag ataliaeth gan aelodau'r cyhoedd yn ogystal â'r heddlu. Nid oedd y defnydd o rym o reidrwydd wedi cyfrannu at y farwolaeth.

Ethnigrwydd:

• O’r 11 marwolaeth yn y ddalfa neu’n dilyn bod yn y ddalfa, roedd 10 o’r ymadawedig yn Wyn ac un yn Ddu,
• Un o'r rhai a saethwyd yn angheuol gan yr heddlu oedd Du,
• O'r pedair marwolaeth yn y ddalfa neu ar ôl hynny lle defnyddiwyd ataliaeth, roedd tri o'r ymadawedig yn Wyn ac un yn Ddu,
• O'r saith marwolaeth gyswllt arall yn ymwneud â defnyddio grym, roedd pump o'r ymadawedig yn Wyn, un yn Ddu, ac un yn Asiaidd.

Yn y categori ‘marwolaethau eraill’:

• 98 o farwolaethau yn dilyn cyswllt â’r heddlu, naill ai’n uniongyrchol neu’n anuniongyrchol, ar ôl i bryderon gael eu codi am les rhywun – o’r rhain, roedd 13 yn ymwneud ag adroddiad am berson coll; roedd 25 yn gysylltiedig â phryderon domestig.

Hunanladdiadau ymddangosiadol:

• O’r 56 hunanladdiad ymddangosiadol, roedd 30 (54%) o’r rhai a fu farw wedi’u harestio am drosedd rywiol honedig – o’r 30, roedd 27 (48% o farwolaethau) yn ymwneud â throseddau honedig yn erbyn plant. Mae'r cyfrannau yma'n uwch na'r ffigurau a gofnodwyd y llynedd (48% a 39% yn y drefn honno), ac yn uwch na'r ffigurau cyfartalog.

Mae adroddiad ‘Marwolaethau yn ystod neu'n dilyn cyswllt heddlu: Ystadegau ar gyfer Lloegr a Chymru 2021/22’ ar gael yma. Mae'r ystadegau'n cynnwys rhywfaint o ddata heddlu-benodol. Mae tablau data ychwanegol hefyd ar gael ar wefan yr IOPC.